Zakon krzyżacki jest jednym z trzech największych zakonów rycerskich powstałych na fali wypraw krzyżowych. Pozostałe to Templariusze i Joannici. Zakon Templariuszy upadł na początku XIV wieku, Joannici z czasem podzieli się na wiele różnych baliwatów, zależnie od tego jakie przyjęli wyznanie w danym państwie. Krzyżacy jako jedyni zbudowali swoje państwo, zdawali sobie sprawę że przyszłości nie warto wiązać z Królestwem jerozolimskim i krucjatami do Ziemi Świętej. Pierwsze próby poczynili na Węgrzech na początku XIII wieku, ale zostali wygnani przez króla węgierskiego. Dwa lata później zostali sprowadzeni Przez Konrada Mazowieckiego i dostali w dzierżawę ziemię chełmińską i michałowską. Ich zadaniem była obrona przed wojowniczymi plemionami pruskimi, siłowa chrystianizacja tych plemion, prawdopodobnie od początku mieli zamiar utworzyć własne państwo. Po zagospodarowaniu otrzymanych terenów i umocnieniu się Krzyżacy zaczęli podbój terenów Prus.
Krzyżacy zajmowali tereny plemion pruskich stopniowo eliminując przeciwnik ze stosunkowo niewielkiego obszaru. Umacniali się na zdobytym terenie budując własne ziemno-drewniane warownie, często na terenach grodów pruskich. Budowle te traktowane były jako tymczasowe, musiały być zbudowane szybko i dać ochronę zdobyczom terytorialnym. Budowa zamku właściwego wymagała wieloletnich przygotowań, ponieważ zamki krzyżackie były budowane z cegieł. Jedynie na fundamenty używano kamieni. Ponadto trzeba było zgromadzić odpowiednie zapasy wysuszonego drewna budowlanego i dachówek oraz mnóstwo ceramiki na posadzki.
Zamki krzyżackie budowano dość długo, co wynika z technologii budowy, trwało to nawet kilkanaście lat, a z rozbudową nawet kilkadziesiąt. Wiele z nich przetrwało do dzisiaj. Jednym z większych zamków krzyżackich jest zamek w Gniewie, który zaczęto budować w drugiej połowie XIII wieku. Był to jeden z większych zamków zbudowanych po lewej stronie Wisły, był rozbudowywany jeszcze w wieku XV. W 1466 roku, po wojnie trzynastoletniej zamek Gniew dostał się w polskie ręce i był siedzibą starosty. Jeden z nich, Jan Sobieski, zanim został królem wybudował w Gniewie zamek dla swojej małżonki Marii. Zamek spłonął w 1921 roku, ale w latach sześćdziesiątych został odbudowany, mieści się w nim hotel i niewielkie muzeum. Zamek jest udostępniony dla zwiedzających.
Historia wielu zamków zakonu krzyżackiego potoczyła się podobnie jak zamku w Gniewie. Po pokoju toruńskim Krzyżacy utracili na rzecz Polski Pomorze Gdańskie i wiele terenów na południowo-zachodnich krańcach swojego państwa. Polacy wykorzystali infrastrukturę i zamki, osadzając w nich swoje załogi, zamki były też siedzibą starostów polskiego króla.