Mazowieckie zamki

Zamek w Ciechanowie

Mazowsze jako region nie ma zbyt wielu zabytkowych zamków. Jeśli porównamy je z sąsiednimi regionami to na Warmii i Mazurach jest (było) wielokrotnie więcej zamków, zbudowanych w ramach państwa krzyżackiego. Większość mazowieckich zamków to zamki książąt mazowieckich, którzy zbudowali ich mniej więcej tyle, co zakon Joannitów w dzisiejszej północno-zachodniej Polsce.

Zamki książęce na Mazowszu (https://discover.pl/zamki-mazowieckie/), jako budowle murowane, powstawały pod koniec XIV wieku i w pierwszej połowie XV wieku. Książęta mieli doskonały wzorzec w postaci zamków krzyżackich albo biskupich i kapitulnych w państwie krzyżackim, ale nie kopiowali ich pomysłów. Ten sam był jedynie materiał budowlany, a więc cegły wypalane z gliny. To wydaje się łatwe do wyjaśnienia, bo dobrego kamienia na budulec brakowało na Mazowszu.

Jednym z największych zamków mazowieckich był zamek w Ciechanowie (https://discover.pl/zamek-ksiazat-mazowieckich-w-ciechanowie/), którego budowę zaczęto w 1399 roku i zakończono około trzydziestu lat później. Zamek zbudowano nad rzeką na bagnistym terenie, który wymagał wzmocnienia. Do wzmacniania gruntu zastosowano wielkie ilości żwiru, cegieł i dębowych bali, których obecność pod fundamentami odkryto w czasie badań archeologicznych. Zamek zbudowano na planie prostokąta z dwiema wieżami, które były początkowo równe wysokością z murami, a mury też z początku nie były zbyt wysokie. Dopiero w czasie kolejnych przebudów na przełomie XV i XVI wieku mury podwyższono, a wieże zyskały wysokość jaką znamy dzisiaj. Dużą przebudowę wykonano mniej więcej w połowie XVI wieku, kiedy zamek w Ciechanowie został rezydencją królowej Bony. Bona była dobrym gospodarzem, dbała o królewszczyzny i potrafiła uzyskiwać z nich znaczny dochód dla skarbu. Stąd nie miała problemu z rozbudową zamku.

Innym ciekawym zamkiem książąt mazowieckich był zamek w Czersku. Pierwotnie w miejscu zamku był gród, później zamek drewniany, a w latach 1388-1410 zbudowano zamek murowany z cegieł. Było to dość duże założenie, zamek był jedną z najważniejszych rezydencji księcia Janusza I . Po przyłączeniu Mazowsza do Korony w 1526 roku zamek rozbudowano, podwyższono wieże, a w połowie XVI wieku zamek stał się rezydencją królowej Bony. Zabudowa drewniana została wówczas zastąpiona domami murowanymi, w tym nową rezydencją Bony.

Obydwa zamki ucierpiały w czasie potopu szwedzkiego. Ostatecznie zostały zdewastowane po rozbiorach, a dzisiaj są to trwałe ruiny udostępnione do zwiedzania.