Ruiny zamków

Zamek w Radzyniu Chełmińskim

Zamki budowano głównie w średniowieczu, a XVI wiek to w zasadzie koniec budowy zamków obronnych. Stare zamki przystosowywano do obrony z użyciem broni palnej i armat, budując dodatkowe umocnienia bastejowe lub bastionowe. Niewiele to pomagało, bo zamki były wrażliwe na ostrzał artylerii wroga. W czasie wojny trzydziestoletniej i potopu szwedzkiego wiele zamków zostało zniszczonych, albo w czasie działań wojennych, albo celowo, po opuszczeniu zamku przez załogę. Po wojnach część zamków była opuszczona, z co najmniej kilku powodów. Pierwszy powód to niska wartość zamku jako budowli militarnej w tym okresie. Jesli zamek był zniszczony, a był budowany w niedostępnym miejscu, to był również mało atrakcyjny jako miejsce zamieszkania. W tym czasie budowano już pałace z rozległym parkiem, więc łatwo było taki zamek po prostu porzucić. Jesli zamek był w dogodnym miejscu albo w mieście, to często przebudowywano go na pałac, likwidując umocnienia w postaci murów obronnych, zasypując fosy i budując dogodny dojazd. Zachowane ruiny zamków to dzisiaj atrakcja turystyczna, wielu regionów.

Jednym z ciekawszych zamków w ruinie jest krzyżacki zamek w Radzyniu Chełmińskim, który w formie murowanej zaczęto budować w 1270 roku, jeszcze w czasie powstań plemion pruskich. Dlatego budowa tego krzyżackiego zamku trwała aż do 1329 roku. Najpierw zbudowano zewnętrzny mur z umocnieniami, a później budowano główny zamek w typowym dla Krzyżaków kształcie zamku kasztelowego, a więc prostokątny budynek ze skrzydłami mieszkalnymi i kaplicą oraz dziedzińcem w środku. Zamek był oblegany kilkakrotnie, ale zdobył go Jagiełło za drugim podejściem wracając z bitwy pod Grunwaldem. Po zawarciu pokoju toruńskiego zamek przekazano Krzyżakom, ale jego znaczenie już wówczas nie było duże. W czasie wojny trzydziestoletniej zamek w Radzyniu Chełmińskim szybko został zdobyty przez Związek Pruski, a po 1466 roku był w granicach Rzeczypospolitej jako siedziba starosty grodowego. W czasie wojny trzydziestoletnie dotarli tu Szwedzi, którzy zniszczyli zamek. Od tego czasu popadał w ruinę. Po pierwszym rozbiorze był wykorzystywany, ale z czasem zaczęto pozyskiwać z niego materiał budowlany. Po II wojnie światowej zamek zabezpieczono jako trwałą ruinę. Jest atrakcją turystyczną regionu.

Zamek Drahim
Zamek Drahim

Innym ciekawym zamkiem zbudowanym przez Joannitów jest zamek Drahim w starym Drawsku. Wbrew utartemu poglądowi zamek Drahim nie ma nic wspólnego z Templariuszami. Został zbudowany po 1360 roku na miejscu starego grodu jednego z plemion pomorskich. Ziemie te wkrótce włączone zostały do korony, a Joannici zostali wasalami króla polskiego. Po śmierci Kazimierza Wielkiego Joannici starali się uniezależnić od Polski, ale sprawę załatwił dopiero Jagiełło, który w 1407 roku zdobył zamek i wyrzucił Joannitów. Na zamku zaczął rezydować starosta grodowy. Po potopie szwedzkim zamek przeszedł w ręce Brandenburgii. Ucierpiała w czasie wojny siedmioletniej i stopniowo popadała w ruinę. Po rozbiorach Polski był źródłem materiałów budowlanych. Obecni zrujnowany zamek pełni funkcje prywatnego muzeum.

Zamek w Szymbarku

Inne ciekawe ruiny to zamek w Szymbarku, który zbudowano dla prepozyta kapituły pomezańskiej, władzy cywilnej w części biskupstwa pomezańskiego w państwie zakonu krzyżackiego. Podobnie jak wiele innych budowli, zamek wybudowano na miejscu wcześniej istniejącego grodu. Prawdopodobny początek budowy to 1370 rok, a do 1386 roku ukończono mury obwodowe, 10 baszt oraz dom mieszkalny po zachodniej stronie. Walory zamku w Szymbarku nie były zbyt duże i w czasie wojny trzydziestoletniej często przechodził z rąk do rąk. Po sekularyzacji zakonu krzyżackiego w 1525 roku zamek przeszedł w ręce książęce, a później wielokrotnie zmieniał właścicieli, aż w 1699 zakupił go Ernst Finck von Finckenstein, a jego syn dokonał barokowej przebudowy. W XIX wieku nastąpiła regotyzacja rezydencji, w XX wieku również dokonano kilku modernizacji. Zamek, a w zasadzie wówczas rezydencja pałacowa, był własnością rodziny Fincnkenstein do 1945 roku. Zamek rozszabrowali i spalili żołnierze sowieccy zaraz po wojnie. Obecnie to zabezpieczone, ale niedostępne ruiny.